Nhiều người khỏe mạnh nhưng khi đi khám bệnh mới biết là mình mắc bệnh ung thư. Vậy nguyên nhân gây ung thư là gì?

Hiện nay, các nhà khoa học đã phát hiện ra chỉ có dưới 10% bệnh ung thư phát sinh do các rối loạn từ bên trong cơ thể, gồm các rối loạn nội tiết, tổn thương có tính di truyền, những nguyên nhân gây ung thư này thường không thay đổi được. Ngược lại, có đến hơn 80% nguyên nhân gây ung thư phát sinh có liên quan đến yếu tố môi trường sống, bao gồm: lối sống thiếu khoa học, các thói quen, tật xấu như hút thuốc, uống rượu, chế độ dinh dưỡng không an toàn...

Nguyên nhân gây ung thư hàng đầu

Thuốc lá

Hút thuốc lá được kể đến hàng đầu, đây là nguyên nhân gây ung thư chiếm 30% trong tổng số các loại ung thư ở người, bao gồm ung thư phổi, thanh quản, thực quản, khoang miệng, bàng quang, tụy, dạ dày. Trong khói thuốc không chỉ có chất nicotine ảnh hưởng đến hệ tim mạch mà còn có trên 40 loại hóa chất khác nhau gây ung thư. Những người không hút thuốc mà sống cùng với người hút thuốc thì cũng có nguy cơ mắc các loại bệnh liên quan đến hút thuốc lá như bệnh tim mạch, hô hấp và ung thư như chính người hút, nhất là đối với phụ nữ và trẻ em. Đây được gọi là hút thuốc thụ động.

Chế độ ăn uống không hợp lý và ô nhiễm thực phẩm

Chế độ ăn nhiều chất mỡ động vật, ít chất xơ làm tăng nguy cơ mắc ung thư đại - trực tràng và ung thư vú. Các chất bảo quản thực phẩm, các chất nhuộm màu thực phẩm có nguồn gốc hóa học, các chất trung gian chuyển hóa và sinh ra từ thực phẩm bị nấm mốc, lên men là nguyên nhân gây ung thư như ung thư đường tiêu hóa như ung thư dạ dày, ung thư gan, ung thư đại tràng… Ước tính yếu tố này gây ra đến 35% trong tổng số các loại ung thư. Thịt hun khói, cá muối, các loại mắm và dưa muối, cà muối, nhất là dưa khú có nhiều muối nitrat, nitrit và nitrosamine là các chất gây ung thư thực quản và dạ dày.

Ô nhiễm môi trường 

Khói bụi, ô nhiễm không khí và chất thải công nghiệp dù với nồng độ nhỏ nhưng chúng ta tiếp xúc hàng ngày sẽ tích luỹ lâu thành lượng lớn, nồng độ cao sẽ gây ra độc tính khiến cho con người có sự phản ứng sinh lý khác thường. Ở nước ta, thuốc trừ sâu diệt cỏ dùng phổ biến trong nông nghiệp là nguyên nhân gây ung thư vú và một số loại ung thư khác. Một tác nhân nữa gây ung thư  là các hóa chất sử dụng trong công nghiệp. Ước tính nhóm nguyên nhân này gây ra khoảng 2-8% trong tổng số các loại ung thư.

Bức xạ ion hóa 

Bức xạ ion hóa như tia Rơn-ghen, phát ra từ các chất phóng xạ, máy chiếu chụp X-quang dùng trong y học và một số ngành công nghiệp, có khả năng gây tổn thương gen và sự phát triển tế bào. Loại nguyên nhân này chiếm 3% trong số các trường hợp ung thư. Tác động của tia phóng xạ gây ung thư ở người phụ thuộc vào một số đặc điểm của tiếp xúc như: tuổi (tuổi càng nhỏ, nhất là khi còn là bào thai thì mối nguy hiểm càng tăng cao); liều lượng tiếp xúc càng nhiều chất phóng xạ thì nguy cơ mắc ung thư càng cao; cơ quan bị tiếp xúc (các cơ quan nhạy cảm với tia phóng xạ là tuyến giáp, tủy xương).

Tia cực tím 

Tia cực tím có trong ánh sáng mặt trời cũng là nguyên nhân gây ung thư da. Những người thường xuyên phải làm việc ngoài trời thiếu phương tiện che nắng có nguy cơ mắc ung thư da cao hơn ở những vùng da hở, nhiều nhất là da vùng đầu, mặt. Vì vậy, không nên tắm nắng dưới nắng hè gay gắt có nhiều tia cực tím và không nên tắm nắng quá  nhiều.

Nhiễm vi rút, vi khuẩn 

Vi rút Epstein-Barr (EBV): có liên quan đến ung thư vòm mũi họng, ung thư hạch lymphô. Vi rút viêm gan B, C: gây ung thư gan nguyên phát. Vi rút gây u nhú (Papiloma Human Virus - HPV): nguyên nhân gây đến 70% ung thư tử cung. Vi khuẩn Helicobacter Pylori (HP): là vi khuẩn gây viêm loét dạ dày - tá tràng và ung thư dạ dày. Một số yếu tố khác như: tuổi tác, giới tính, gen di truyền cũng là các tác nhân làm tăng nguy cơ mắc các bệnh ung thư.

Có phải ăn nhiều đồ nướng cũng có thể gây ung thư không?

Các chuyên gia cảnh báo đồ nướng trên bất cứ phương tiện nào cũng đều chứa chất độc gây ung thư. Khi nướng đồ ăn trên ngọn lửa gas, thực phẩm được đốt cháy ở nhiệt độ cao từ đó sinh ra chất AGE, đây là hợp chất glycate hóa bền vững tạo nên mùi thơm, vị ngon, màu hấp dẫn cho thưc phẩm. Tuy nhiên khi ăn, chất AGE sẽ đi vào mọi ngóc ngách của cơ thể làm tổn thương mô, tổ chức lành, nó làm biến tính protein làm cơ thể lão hóa nhanh và gây ra các bệnh lý tim mạch, thần kinh… 

Các thực phẩm được nướng cũng tạo ra các chất trung gian hóa học như acid amin thơm, amin dị vòng… gây đột biến tế bào lành tính gây ung thư. 

Nếu nướng thực phẩm bằng bếp than hoa sẽ còn sản sinh thêm chất bột nướng, chất này sẽ tạo thành từ hydrat carbon bị cháy ở nhiệt độ cao tạo ra acrylamide gây ung thư. 

Đồ nướng trên bếp từ, bếp điện, lò vi sóng có chức năng nướng cũng sản sinh ra chất AGE, amin thơm, amin dị vòng… nhưng ở mức độ ít hơn nhiều. 

Đồ nướng tuy ngon nhưng ăn nhiều đều không tốt, vì vậy mỗi người chỉ nên ăn vừa phải, ăn cách quãng và ăn có mức độ. Sau khi ăn đồ nướng một lần thì nên nghỉ một tuần đến vài tuần để thải hết độc tố ra khỏi cơ thể.